અમેરિકાની મારી સ્કૂલના બાળકોના રોજિંદા અનુભવો લખ્યે લાંબો સમય વહી ગયો.ચંદ્રગ્રહણ તો વરસમાં એક કે બે વાર થતું હશે પણ મારું આ ગ્રહણ લગભગ એક વર્ષ લાંબુ ચાલ્યું, પણ હવે એ ગ્રહણ રૂપી વાદળો છંટાઈ ગયા છે. ફરી એકવાર આપની ઉત્સુક્તાનો અંત લાવી આપ સહુને મારી દુનિયા, મારાં આ બાળકોના અલ્લડપણાની, એમની વિશેષતાની, કાંક ખામીને ખુબી માં પરિવર્તિત કરવાની અમારી ધગશને આપ સુધી પહોંચાડવાનો નમ્ર પ્રયાસ કરું છું.
એ માનસિક વિકલાંગ બાળકો એમની સાથે અમને પણ જીવનના નવા નવા અનુભવો કરાવે છે. દર વર્ષે નવા અને જૂના બાળકોનો સંગમ થાય. છેલ્લાં સોળ વર્ષથી આ બાળકો સાથે અમેરિકાની સ્કૂલમાં કામ કરૂં છું, અને દરેક બાળક કંઈ કેટલીય નવિનતા લઈને આવે છે. ત્રણ વર્ષનુ માસુમ બાળક એની ચમકતી કુતૂહલ ભરેલી આંખે પહેલીવાર ક્લાસમાં ડગ ભરે ત્યારથી અમારી સફર શરૂ થાય છે.
આ ચમકતા તારલાં ક્યારેક વાદળોની આડમાં ઢંકાઈ જાય છે, પણ પોતાની ચમક ગુમાવતાં નથી.
ફેલ્ટન ત્રણ વર્ષનો આફ્રિકન બાળક. કાળા ઘુંઘરાળા વાળ. આપણી તો આંગળી પણ અંદર ન ખુંચે. ખરેખર ભગવાનની કરામતનો પણ કાંઈ પાર નથી. મોટા ભાગની જાતિ એમના રૂપ રંગ, ચહેરાથી પરખાઈ જાય. આફ્રિકન પ્રજા એમના દેખાવ અને વાળને કારણે સહજતાથી ઓળખાઈ જાય. માતા, પિતા ફેલ્ટનની સારી કાળજી લેતા હશે એ એના કપડાં, એની સ્વચ્છતા પરથી પરખાઈ જાય.
આ માનસિક રીતે જેને થોડાં ધીમા ગણી શકાય એવા અમારા ક્લાસમાં આવતાં બાળકો જ્યારે ત્રણ વર્ષે શરૂઆત કરે, ત્યારે ઘણાની વાચા પૂરી ખુલી ન હોય. એ પણ એક કારણ આવા બાળકો અમારા ક્લાસથી (PPCD-Pre primary children with disability) શરૂઆત કરે અને આગળ જતાં એમની બુધ્ધિમત્તા પ્રમાણે રેગ્યુલર ક્લાસમાં જેને (General Education) કહેવાય, ત્યાં પહેલા કે બીજા ધોરણથી આગળ વધવાની શરૂઆત કરે.
પહેલે દિવસે ફેલ્ટન આવ્યો તો મમ્મીનો હાથ છોડી ક્લાસમાં આવવા તૈયાર નહિ, પણ એની મમ્મીના કહેવાથી અમે A,B,C,D,નુ ગીત ચાલુ કર્યું અને ભાઈએ એક ડગલું ભરી અંદર પ્રવેશ કર્યો. ક્લાસમાં બાળકોની નજર પહોંચે એટલી ઊંચાઈએ લગાડેલા આલ્ફાબેટના પોસ્ટરે એનુ ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું અને ધીરે રહી મમ્મી એનો હાથ છોડાવી સરકી ગઈ.
ફેલ્ટનનો નાસ્તો, એનુ જમવાનુ બધું ઘરેથી મમ્મી ટિફીનમા મોકલે. એપલ સોસ અને ઓટમીલ, અને પીચ કેન ફ્રુટ અમારે ઊમેરી એને ખવડાવવાનુ. રોજ એજ ખાવાનુ અને ફેલ્ટન એ હોંશે હોંશે ખાઈ લે! ખાય શું, એ તો ગળે જ ઉતારી દે.
બપોરે બાળકોને કલાક અમે આરામ આપવા સુવાડી દઈએ, કારણ સાડાસાત થી ત્રણ વાગ્યા સુધીનો દિવસ આ બાળકો માટે બહુ લાંબો થઈ જાય. સુવાડતી વખતે ખરી મજા આવી. ફેલ્ટન ભલે ત્રણ વર્ષનો છે પણ ગઠિયો છે, જરાય પોલો નથી. મારાથી તો એને ઉંચકીને ચલાય પણ નહિ. દરેક બાળકને એની મેટ, એનુ ઓઢવાનુ મોટાભાગે મમ્મી પપ્પા ઘરેથી એમને ગમતા કલર ડિઝાઈનના લાવી અમને આપી રાખે અને બાળકો પણ પોતાના ઓઢવાના બરાબર ઓળખતાં હોય.
બીજા બાળકો તો પોતપોતાની જગ્યાએ સુઈ ગયા, પણ ફેલ્ટનને એની મમ્મી પોતાની સોડમાં સુવાડતી હશે એટલે એ તો સુવાને બદલે જાણે મીસ ડેલની સોડમાં ભરાવા માંડ્યો. અઠવાડિયું લગભગ એમ ચાલ્યું. ધીરે ધીરે ફેલ્ટન એની મેટ પર સુવા માંડ્યો, પણ મારે કે મીસ ડેલે બાજુમાં બેસીને થાબડવો તો પડે.
ફેલ્ટનની વાચા તો હજી ખુલી નથી. બોલતો કાંઈ નથી, પણ આઈપેડ વાપરવામાં એક નંબર. અમેરિકાની શાળામાં કોંપ્યુટર, લેપટોપ કે આઈપેડ બાળકો માટે દરેક શાળામાં સહેલાઈથી ઉપલબ્ધ હોય. શૈક્ષણિક પ્રોગ્રામ પણ ક્લાસ પ્રમાણે એમા લોડ કરેલા હોય. અમારા બાળકો માટે નર્સરી રાઈમ, એ બી સી ડી કે કલર ચિત્રકામ વગેરે હોય.
ફેલ્ટન તો હાથમાં આઈપેડ આવે કે ફટાફટ બધી વેબસાઈટ ધમરોળી કાઢે. આપણે જો બદલીને બીજું કાંઈક શરુ કરી આપીએ તો તરત જ પોતાને ગમતી સાઈટ ખોલી જોવા માંડે. હસવું એટલું મીઠડું અને પાછા ગાલમાં ખાડા પડે, એમાં અમારો ગુસ્સો તો ક્યાંય હવા થઈ જાય. હજી તો એને સ્કુલમાં આવે પંદર દિવસ થયા છે ત્ય્યં તો ક્લાસના રૂટિનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો, સાથે થોડા તોફાનો પણ શીખવા માંડ્યો.
નાનકડી મરલિનનુ હેપી ફેસ વાળું ઓશીકું એને એટલું ગમે કે જેવો સુવાનો સમય થાય અને અમે મેટ ગોઠવવા માંડીએ કે ભાઈ દોડીને ઓશીકું લઈ આવે અને બોલની જેમ હવામાં ઉછળે. ક્લાસમાં આવતાંની સાથે જ એની નજર આઈપેડ મુકવાના ટેબલ પર હોય, રિસેસમાં અમારા પ્લે ગ્રાઉંડ પર બેસી ધૂળથી સ્નાન કરે.
બીજા બાળકોની જેમ ફેલ્ટન પણ ક્લાસના રૂટિનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો છે. દડબડ દોડતો અમારો ફેલ્ટન આભમાં ચમકતા તારલાની જેમ ભવિષ્યમાં ચમકી ઉઠે તો નવાઈ નહિ!
- શૈલા મુન્શા
નોંધ - નીચેના ચિત્ર પર ક્લિક કરી તેને મોટું જોઈ શકશો. ત્યાં ફરી ક્લિક કરી પાછા અહીં આવી શકશો.
